Güneş patlamaları ve felaketler

Solar patlamalar ile depremlerin arasındaki ilişkiyi doğrulayacak bir bilimsel çalışma olmamasına rağmen, Yeni Zelanda ve Japonya depremlerinden bir gün önce, X sınıfı güneş patlamaları kaydedilmesi aradaki bağı doğrulamakta. Örneğin; Amerika’nın yaşadığı en büyük depremlerden olan 1881 Missouri depreminden önce de gazeteler, bölgede “kutup ışıkları” görüldüğünü yazmıştır. Kutup ışıkları, jeomanyetik fırtına sonucu oluşur.

Güneş’in öfkesinin artmasıyla sadece depremlerin değil, fırtına ve kasırgaların ve hatta volkanların da tetiklendiği düşünülmekte. Katrina, Wilma, Rita gibi fırtınalardan önce solar patlamalar yaşanması buna örnek gösteriliyor. Peki Güneş’imize neler oluyor?

Şu an içinde bulunduğumuz Solar Döngü 24 aslında çok sessiz başladı. Hatta o kadar sessizdi ki, bilim insanları endişe etmeye başladılar. Lancaster Üniversitesi’nden Dr. Jim Wild bir röportajda, “Güneş’in çok aktif olup sonra sessizleştiği periyotları yüzyıllardır biliyoruz; fakat bu sefer solar minimum çok daha sessiz ve derin. Yüzyıllardır yaşadığı en sessiz dönemi yaşıyor” demişti. NASA ise “Güneş, derin bir uykudan uyanıyor. Gelecek yıllarda daha yoğun bir faaliyet bekliyoruz. Aynı zamanda, teknolojik olarak güneş fırtınalarına çok hassas bir zamandayız” diyordu.

Neden endişe etmeliyiz?

Jeomanyetik fırtınalar, yukarıdaki olumsuzluklar bir yana, elektrik ve uydu sistemlerimize de zarar verebilir. Şu ana kadar kaydedilmiş en güçlü solar patlama, 28 Kasım 2003′te görülmüş ve gücü X.18 olarak kaydedilmiştir. Güneş’imizin daha neler yapabileceğini bilmiyoruz. 1859 Carrinton Olayı’nda jeomanyetik fırtınalar bütün telgraf iletişimini çökertmişti. Bugün, böyle bir fırtınaya daha duyarlı elektrik ağımız da çökebilir. Bilim insanlarına göre bütün dünyayı etkileyen bir çökme yaşanırsa eskiye dönüşün 4-10 yıl sürebileceği belirtiliyor. Bu da insanoğlu için felaket demektir. Bu süre içinde milyon, belki milyarlarca kişi soğuk veya açlıktan ölebilir.

Güneş’in olağanüstü davranışlarının kronolojisi

1989: Güneş, garip bir şekilde iki lekeli patlama yaşıyor.

1989: Mart 13. Solar fırtına Quebec’te elektrik ağına zarar veriyor ve 6 milyon kişi 9 saat boyunca elektriksiz kalıyor.

1998: 4 Ağustos. Güneş’in yüzeyinde 100 milyon hidrojen bombasına eşit güçte bir patlama yaşanıyor.

2000: 5 Şubat. Bilim insanları, Güneş’in yüzeyindeki en güçlü patlamalardan birini kaydediyor.

2000: 10 Nisan. Kaydedilmiş en büyük koronal kütle fışkırması Güneş’ten atılıyor.

2001: Güneş, manyetik kutuplarını değiştiriyor.

2003: 18 Şubat. Bir kuyruklu yıldız geçerken koronal kütle fışkırması yaşanıyor. Bilim insanları, hala, kuyruklu yıldızın etkisini tartışıyor.

2003: 28 Ekim. Kaydedilmiş en büyük solar radyasyon patlaması yaşanıyor.  Patlamanın büyüklüğü X-18.

2005: Ocak 1. X2 sınıfı patlama yaşanıyor.

2005: Ocak 17. X3 sınıfı patlama yaşanıyor.

2005: Ocak 20. X7 sınıfı patlama yaşanıyor. Normalde bir iki günde yeryüzüne varan protonlar 30 dakikada vuruyor. NASA, “Dünya’nın ve güneş lekelerinin manyetik alanlarının geçici bir süre birleşmesi buna sebep olmuş olabilir” açıklaması yapıyor.

2005: 7 Ekim. Güneş lekesi 798, X17 sınıfı patlama üretiyor.

2005: 7-13 Ekim. 9 tane X sınıfı patlama daha yaşanıyor.

2006: 5 Aralık. Çok güçlü bir solar patlama yaşanıyor. Patlamanın gücü kayıt eden cihazlara zarar veriyor.

2009: Güneş, olağandışı bir sessizliğe giriyor.

2009: 3 Temmuz. Güneş lekesi 1024 patlıyor. Yaklaşan solar patlamayı, İngiltere’deki bir ekin çemberi haber vermişti.

2010: 14 Ocak. Güneş lekesi 1040, Dünya’nın 10 katı kadar büyüyor.

2010: 4-6 Kasım. Güneş yüzeyinde, M sınıfı patlama yaşanıyor.